Over koper
Koper is niet meer weg te denken uit onze moderne maatschappij. Denk eens aan de toepassingen in televisies, computers, smartphones, iPods en e-readers. Maar ook onze waterleidingen, hoogspanningskabels en de bovenleidingen van spoorwegen zijn van koper gemaakt. Wat is koper eigenlijk? Waar komt het vandaan? En waarom is het zo interessant voor dieven? Wikismith werpt een blik op de wondere wereld van koper.
Koper is een algemeen voorkomende stof die in de vrije natuur voorkomt. In de aardkorst zitten belangrijke bronnen voor koper, zoals malachiet en azuriet. Vooral in Chili, Peru en de Verenigde Staten wordt veel kopererts gewonnen.
Geschiedenis
De naam koper is afkomstig van het Latijnse woord cuprum. Dit is afkomstig van aes cyprium, wat erts van Cyprus betekent. Tussen 3000-2300 v. Chr. werd koper namelijk op dit Griekse eiland gewonnen. Toch werd koper al eerder gebruikt. Uit opgravingen in het noorden van wat tegenwoordig Irak is, blijkt dat de mens ook al koper gebruikte rond 8700 v. Chr. Het oudst bekende koperen gebruiksvoorwerp stamt uit 5000 v. Chr. Meer dan 7.000 jaar geleden ontdekte men methoden om koper uit erts te extraheren.
Legeringen
Zuiver koper is zacht en buigzaam. 5000 jaar geleden ontdekte men dat koper vermengd met een ander metaal sterker en harder. Koper vermengd met een ander metaal noemt men ook wel een legering. De twee meest bekende koper legeringen zijn brons en messing. Brons is een mengsel van koper en 25% tin en werd vroeger voornamelijk gebruikt voor de ontwikkeling van gereedschap, wapens, containers en sieraden. Tegenwoordig wordt brons gebruikt in beelden, muziekinstrumenten, schroeven en andere voorwerpen die corrosiebestendig moeten zijn. Messing is een mengsel van koper met 5-45% zink. De Romeinen waren de eerste die voorwerpen van messing maakten, zoals munten, ketels en sieraden.
Toepassingen
Ongeveer 60 % van de totale koperproductie wordt toegepast als geleidingsmateriaal in de energie- en de communicatietechnologie. Koperwikkeldraad wordt tot volkern of multikern draden en kabels verwerkt en in hoog-, midden- en laagspanning elektriciteitsnetten ingezet. Ook als (geïsoleerde) lakdraad voor spoelen, elektromotoren en transformatoren vindt het vaak een toepassing. Draden uit bepaalde koperlegeringen werken als contactelementen in elektrische en elektronische componenten. Naast een uitstekende geleider is koper zowel in lucht, vocht en zeewater corrosiebestendig, waardoor het zeer geschikt is om muntgeld van te maken.
Koperwikkeldraad
Koperwikkeldraad wordt getrokken uit grote blokken koper. Het draad ontstaat als een blok koper tot een kleinere doorsnede wordt gewalst en daarna door trekstenen met steeds kleinere openingen wordt getrokken. Het koperwikkeldraad wordt op een coil (rol) of spoel gewikkeld, waarna het gereed is voor verdere verwerking. Koperwikkeldraad bestaat uit roodkoper en wordt gebruikt om elektriciteit te transporteren tussen de spanningsbron en de verbruiker. Het meeste koperwikkeldraad heeft een ronde doorsnede, maar voor sommige toepassingen is een andere vorm nodig, zoals plat of rechthoekig. Men noemt dit profiel koperwikkeldraad. Sommige koperdraden zijn voorzien van een isolerende laklaag voor een nog betere geleiding.
Koperwikkeldraad is verkrijgbaar in diktes van enkele tientallen µm (micrometer) tot enkele centimeters. Hoe dikker de draad, hoe groter de stroom die de draad kan verduren. Is de hoeveelheid stroom te groot, dan kan de draad verhit raken en smelten. Met kortsluiting of brand tot gevolg.